maandag, 21 februari 2022 19:23

Debat over de verlenging van de Tijdelijke wet maatregelen covid-19

Spreektekst verlenging Twm AWJA van Hattem, EK 21-2-2022

Voorzitter, de snelste weg om van de huidige onnodige vrijheidsbeperkende maatregelen af te komen is om de verlenging van deze Twm weg te stemmen als Eerste Kamer. Dit kabinet wil echter vast blijven houden aan deze “tijdelijke” spoedwet en heeft aangegeven deze zeker tot 1 juni te willen verlengen.

In de Tweede Kamerbehandeling van dit wetsvoorstel werd door minister De Jonge gesteld dat het kabinet de voorkeur heeft de Twm telkens te blijven verlengen tot de Wet publieke gezondheid is herzien. Hij stelde zelfs dat daarmee “het tijdelijke karakter van de maatregelen” wordt gerespecteerd.[1] Hoezo een ‘tijdelijke’ spoedwet? Met deze verlenging zet ook de huidige minister het rücksichtslose beleid van zijn ambtsvoorganger voort.

De afgelopen twee jaar hadden we immers geen minister van Volksgezondheid, maar een minister van Volksgehoorzaamheid, die krampachtig bezig was met het opleggen van niet effectieve en grondrechtenschendende maatregelen, zoals de absurde avondklok, in plaats van échte maatregelen te nemen die direct de volksgezondheid ten dienste staan, zoals het opschalen van de IC-capaciteit en het doen van noodzakelijke investeringen in de zorg.

Ook de huidige minister van VWS blijft tegen beter weten in vasthouden aan ineffectieve doch vrijheidsberovende maatregelen zoals het in de gereedschapskist willen houden van verplicht 3G op de werkvloer, het nieuwe 1G-beleid voor binnenlocaties met meer dan 500 personen en het wettelijk doorzetten van de A-status en de daaraan verbonden bevoegdheden tot het nemen van verregaande maatregelen. Wanneer komt de volksgezondheid nu écht eens op één in plaats van de machtswellust om maar zoveel mogelijk maatregelen in de gereedschapskist van het kabinet te hebben? Is die gereedschapskist daarmee niet vooral een Doos van Pandora geworden?

Niet voor niets stelde Marcel Levi dit weekend in de Telegraaf[2] dat er minder sprake moet zijn van doemdenken in rampscenario’s – die in de praktijk niet uitkomen – en vooral in te zetten op de uitbreiding van IC-bedden.

Zolang de Twm niet volledig van tafel is en er nog maatregelen van kracht zijn of “uit de ijskast” kunnen worden gehaald, dan moet effectief uitvoering worden gegeven aan de motie-Van Hattem[3] bij de eventuele inzet van maatregelen: dus vooraf toetsbare indicatoren aangeven bij alle maatregelen.

Let wel: deze motie heeft nog steeds de status niet-uitgevoerd en bij eerdere reacties van de ambtsvoorganger van deze minister werden we van het kastje naar de muur gestuurd ten aanzien van de basis voor die indicatoren. Hoe totaal inconsistent zijn immers het openingsplan en het coronadashboard gebleken?

Maar kan de minister nu al aangeven welke indicatoren hij voor ogen heeft bij het inzetten van maatregelen op basis van de Twm, meer specifiek de mogelijkheid van het uit de ijskast halen van het ctb?

Wat is de positie van het OMT eigenlijk? In de Tweede Kamer is er thans de nodige discussie over, vanwege de mogelijke beïnvloeding van het ministerie van VWS op de OMT-adviezen, maar ook gelet op de onderbouwing van de Twm en de daaraan gekoppelde maatregelen is dit uiterst relevant.

Is het OMT sec bedoeld als een adviesorgaan en indien dat zo is hoe wordt dan haar onafhankelijkheid ten opzichte van het ministerie van VWS gewaarborgd? Of is het OMT juist bedoeld als een beleidsorgaan, wat het woord “management” in haar naam veronderstelt?

Haar eigen doelstelling omschrijft het OMT in haar adviezen als volgt: “de medisch-inhoudelijke stand van zaken betreffende COVID-19 vast te stellen en te duiden, voor de opvolging van acties en voor de beantwoording van vragen van de Nederlandse overheid”[4].

Hoe ziet de minister de positie van het OMT en dan met name in de huidige fase? In hoeverre betreft de doelstelling “opvolging van acties” een beleidsmatige rol? Wat wordt nu concreet bedoeld met ‘management’ en wat betekent dit voor een beleidsmatige taak van het OMT dan wel tot de adviesrol richting de minister? En wat zegt dit over een eventuele beïnvloeding van OMT-adviezen vanuit het ministerie van VWS, waar sprake van zou zijn?

Uit onlangs vrijgegeven WOB-documenten van het ministerie van VWS blijkt nu dat in mei 2020 al duidelijk was dat asymptomatische besmettingen geen rol speelden in de coronacrisis, dat ook het OMT hiervan op de hoogte was, maar dat zonder wetenschappelijke onderbouwing het risico op deze asymptomatische besmettingen wel als basis werd gebruikt voor vrijheidsbeperkende maatregelen.[5]

Dat maakt wel duidelijk waarom de minister steeds zo weigerachtig was om concreet toetsbare indicatoren te benoemen: een wetenschappelijk onderbouwd verhaal ontbrak en maatregelen waren dus gebaseerd op aannames. Of scherper gesteld: op drogredenen. Kan de minister daarom nu duidelijk een volledige wetenschappelijke onderbouwing geven van de bij de verlenging van de Twm aan de orde zijnde maatregelen? En wordt die wetenschappelijke onderbouwing ook op onafhankelijke basis door het OMT gedeeld?

Vorig jaar sprak de toenmalig minister van VWS in zijn beleidsstukken over de overgang van een pandemische naar een endemische fase. In de nota naar aanleiding van het verslag bij voorliggend wetsvoorstel gaf minister De Jonge op 4 januari jl. aan dat “een ziekte endemisch wordt als deze zonder ingrijpende maatregelen voor langere tijd op of onder een acceptabel niveau blijft. Wat ‘zonder ingrijpende maatregelen’ en ‘acceptabel’ is, is plaats-, tijd- en ziekteafhankelijk. Het is dus aan het kabinet om expliciet te maken wat ingrijpende maatregelen zijn maar vooral ook wat een acceptabel niveau is.”[6]

De minister geeft hier dus een zeer algemene omschrijving en geeft daarmee aan zichzelf een carte blanche om dit in te vullen. We zijn inmiddels geruime tijd verder, de gevolgen van de omikron-variant blijken mee te vallen, de ziekenhuis en ic-cijfers dalen en zitten al langere tijd op een laag niveau en maatregelen worden afgeschaald. Kortom, kan de minister duiden wat nu de concrete criteria zijn voor ‘ingrijpend’ en ‘acceptabel’?

Kan de minister aangeven of dan wel wanneer we in die endemische fase zouden kunnen komen en op basis van welke criteria en indicatoren? Wat is er nog meer voor nodig dan de huidige situatie en wordt dat ook wetenschappelijk onderbouwd?

Bij deze duiding van de coronasituatie is het van belang om onderscheid te kunnen maken tussen patiënten die primair zorg ontvangen vanwege corona en aan andere aandoeningen lijdende patiënten die ook positief testen op corona.

Het LCPS (Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding) maakt vooralsnog echter géén onderscheid in ziekenhuiscijfers tussen patiënten die mét of dóór corona zijn opgenomen, zo meldt het RTL Nieuws op 15 februari.

Kan de minister aangeven waarom niet en waarom hierover in het laatste 142e OMT-advies wel duiding aan wordt gegeven? Waarom wordt dit niet consequent doorgetrokken en kan de minister aangeven hoe invulling wordt gegeven aan de eerdere toezegging hierover in deze Kamer door zijn ambtsvoorganger aan ondergetekende?

Op 17 februari twitterde deze minister een filmpje over vaccineren door de GGD in de ULU moskee in Utrecht[7]. Blijkbaar vindt de minister het acceptabel om een ISN/Diyanet moskee, die onder direct gezag staat van de Turkse staat, in te zetten voor zijn beleid. Geeft de minister daarmee eigenlijk niet toe aan islamitische Turken in Nederland die het Nederlandse gezag niet willen accepteren en primair de Turkse overheid leidend laten zijn?

Ook in andere gemeenten, zoals bij de Arrahma moskee in Den Bosch[8], vaccineert de GGD in moskeeën. Waarom kunnen de bezoekers van zo’n moskee niet gewoon naar een reguliere GGD-locatie komen? Kan de minister aangeven of moskeeën worden betaald door de GGD voor het gebruik van deze vaccinatieruimtes? Kan de minister tevens aangeven of en in hoeverre islamitische regels worden toegepast bij het gebruik van dergelijke ruimtes in een moskee voor GGD-vaccinaties, zoals het scheiden van mannen en vrouwen?

Per 25 februari zijn er nu bepaalde versoepelingen van de Twm-maatregelen, maar tegelijkertijd voert dit kabinet een nieuwe 1G-maatregel in. En dit wederom zonder toetsbare indicatoren, de minister beperkt zich tot een veronderstelde effectiviteit ter onderbouwing. En wederom geeft de minister het kabinet een blanco cheque voor het laten voortduren van deze maatregel:

 “Afhankelijk van de epidemiologische situatie zal nauwlettend gekeken worden op welk moment de inzet van 1G voor hoogrisicovolle settings los gelaten kan worden.”[9] Het woord ‘nauwlettend’ zegt helemaal niets: kan de minister – conform de aangenomen motie-Van Hattem – concrete en toetsbare indicatoren bij deze maatregel benoemen?

Het kabinet spreekt verder ten aanzien van het coronatoegangsbewijs over een “onzekere verloop van het virus en de mogelijkheid van een nieuwe variant maakt gericht wettelijke instrumenten voor de inzet van de ctb noodzakelijk is om paraat te hebben op het moment dat epidemiologische situatie daarom vraagt”.

Met zo’n brede uitleg zijn de maatregelen oneindig te verlengen. Want wat bedoelt het kabinet in deze context nog met “het virus”: alle verdere mutaties of varianten, ongeacht hun risicostatus? En wat is dan leidend, de virusstam, vallen alle SARS-varianten er op die manier automatisch onder? En welke wetenschappelijke onderbouwing kan de minister bij deze uitleg overleggen?

Onlangs vernam ik uit het zorgveld dat er sprake zou zijn van veel niet te gebruiken verpleeghuisbedden voor verder herstel van covid-patiënten na ziekenhuisopname omdat er nog een conflict was tussen verpleeghuizen en de verzekeraars over de vergoeding van inzet van verpleeghuisbedden in dit kader in het vorige jaar. Hierdoor zouden ook ziekenhuisbedden langer dan nodig bezet blijven.

Kan de minister dit bevestigen, is dit inmiddels opgelost en wat doet de minister om dit in het vervolg te voorkomen? Kan de minister aangeven in hoeverre zulke verzekeringskwesties onnodig kunnen doorwerken in de bezettingsstatistieken van de ziekenhuiszorg en daarmee een onzuiver beeld geven van de toestand?

In de wijziging van de Trm ter invoering van het 1G-beleid[10] beroept de minister zich ten aanzien van grondrechten en evenredigheid op het recht op gezondheidszorg uit artikel 22 van de Grondwet, evenals op internationale verdragen en stelt:

“Er is dus een grond- en mensenrechtelijke opdracht voor het kabinet om op te treden ter bescherming van de volksgezondheid.”

Daar voegt de minister aan toe dat deze maatregelen noodzakelijk zijn om bepaalde mensenrechten in te perken, zoals de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer (artikel 10 GW en 8 EVRM). Deze beperkingen zijn volgens de minister toegestaan omdat ze noodzakelijk zijn in een democratische samenleving.

Als enige onderbouwing van de proportionaliteit van deze inperking van grondrechten verwijst de minister slechts naar het 142e OMT-advies en zegt hierover:

“Op basis van dit advies mag het kabinet aannemen dat de maatregelen geschikt zijn. Uit het OMT-advies volgt ook de noodzaak om snel geschikte maatregelen te nemen.”

Dat is dus wederom louter een aanname, die het kabinet gebruikt om grondrechten in te perken. En dat aan de hand van een OMT-advies waar het ministerie van VWS zélf invloed op uit kan oefenen. En waar ook nog het RIVM bij betrokken is wat onder directe verantwoordelijkheid staat van de minister.

Dus hoe kan de minister vol blijven houden dat hier sprake is van een volledig onafhankelijk advies? Met deze door het kabinet beïnvloedbare instantie als enige autoriteit is het toch onbehoorlijk om inperking van grondrechten te onderbouwen?

Voorts stelt de minister: “Ten overvloede wordt opgemerkt dat het OMT niet per maatregel specifiek kan aantonen wat de bijdrage is aan het verminderen van het aantal besmettingen.”

Het 1G-beleid wordt dus gebaseerd op aannames. Maar als de bijdrage vooraf niet specifiek aan te tonen is, kunnen dan op z’n minst toetsbare indicatoren worden benoemd, zodat de maatregel in ieder geval meetbaar en controleerbaar is? En waarmee dus ook recht wordt gedaan aan de motie-Van Hattem. Graag een reactie.

Verder is er nog sprake van de herziening van de Europese DCC Verordening, het EU digitale coronabewijs. In de kamerbrief van 15 februari[11] stelt de minister:

“Vanaf 23 februari zal, in lijn met de gemaakte Europese afspraken, altijd een DCC worden gevraagd, ongeacht de epidemiologische situatie in het land van herkomst.” En: “Ook als de epidemiologische situatie verbetert, moeten reizigers de komende periode een DCC kunnen tonen.”

Kan de minister aangeven hoe zo’n maatregel überhaupt proportioneel kan zijn, als deze maatregel beoogt de volksgezondheid te beschermen? Hoe kunnen vanwege het belang van de volksgezondheid grondrechten worden ingeperkt, als de epidemiologische situatie irrelevant is geworden?

Daarnaast wordt ten aanzien van het opnieuw instellen van een quarantaineplicht gesproken over een “nieuwe zorgwekkend virusvariant” uit het buitenland. Kan de minister aangeven wat de criteria zijn voor “nieuwe zorgwekkende virusvariant in het buitenland”, wat zijn specifiek de bepalende criteria voor ‘zorgwekkend’ en door wie wordt dat bepaald?

Kan de minister verder aangeven wat de ontwikkelingen rond het Digitaal Corona Certificaat door de EU voor Nederland gaan betekenen in het komende jaar. De Oostenrijkse en Duitse ministers van volksgezondheid spreken nu immers al over verdere maatregelen voor de loop van komend jaar.

Zo stelt de Oostenrijkse minister van Volksgezondheid Mückstein dat de politie vanaf 15 maart op het vaccinatiebewijs kan controleren en daarna in een volgende fase geautomatiseerde datavergelijking zal inzetten om ongevaccineerden te identificeren. [12]  

Kan de minister duiden in hoeverre deze geautomatiseerde systemen samenhangen met het DCC en wat dit, ook voor Nederlanders, kan betekenen voor de inzet van dit instrument?

De Duitse minister van volksgezondheid Lauterbach stelde afgelopen week dat er in Duitsland nog zoveel ongevaccineerden zijn, dat er zonder vaccinatieplicht in de herfst weer grote problemen zullen ontstaan.[13] Kan de minister waarborgen geven dat, gelet op de EU inzet op het DCC en de Duitse inzet op een vaccinatieplicht, afspraken op Europees niveau, bijvoorbeeld over het DCC, geen vaccinatieplicht tot gevolg zullen hebben voor ons land?

Voorzitter, tot slot: waarom wil de minister de Twm zeker tot 1 juni verlengen? Waarom persé vasthouden aan die driemaandelijkse verlenging en niet eerder zelf op basis van de epidemiologische situatie als kabinet deze Twm intrekken, wat óók een mogelijkheid is. Waarom toch zo dwangmatig vastblijven houden aan deze ernstige noodmaatregel?

Wat de PVV betreft zetten we nu al een streep door deze Twm, hoeven we ook geen uitvoerige discussies meer te voeren over de gevolgen van het amendement-Westerveld: de Twm is niet meer nodig en nu de minister hem nog niet in wil trekken, zullen we als Eerste Kamer deze wet weg moeten stemmen. De PVV zal dan ook tegen de verlenging van de Twm stemmen.

 

[1] https://www.eerstekamer.nl/behandeling/20220104/nota_naar_aanleiding_van_het/info

[2] https://www.telegraaf.nl/nieuws/1829155464/marcel-levi-hekelt-doemdenkerij-in-coronacrisis-bij-elke-oplossing-werd-een-probleem-bedacht

[3] https://www.eerstekamer.nl/motiedossier/35526_i_motie_van_hattem_pvv_c_s

[4] Advies n.a.v. 137e OMT, 9 januari 2022

[5] https://deanderekrant.nl/nieuws/regering-wist-coronabeleid-mist-wetenschappelijke-basis-2022-02-12

[6] https://www.eerstekamer.nl/behandeling/20220104/nota_naar_aanleiding_van_het/info

[7] https://twitter.com/ministerVWS/status/1494323540471922709

[8] https://dtvnieuws.nl/nieuws/artikel/bosschenaren-kunnen-coronaprik-halen-in-de-arrahma-moskee-of-brede-bossche-school

[9] Kamerstukken I 2021/22, 35.526 DQ

[10] https://www.rijksoverheid.nl/documenten/publicaties/2022/02/15/wijziging-van-de-tijdelijke-regeling-maatregelen-covid-19-de-tijdelijke-regeling-maatregelen-covid-19-bonaire-de-tijdelijke-regeling-maatregelen-covid-19-sint-eustatius-en-de-tijdelijke-regeling

[11] Kamerstukken I 2021/22, 35.526 DQ

[12] https://www.derstandard.at/story/2000133503711/klarstellung-muecksteins-kontrollen-der-impfpflicht-ab-mitte-maerz-doch-noch

[13] https://www.welt.de/vermischtes/article236976537/Karl-Lauterbach-Wird-sich-jeder-dran-erinnern-wer-die-Impfpflicht-verhindert-hat.html?wtrid=socialmedia.socialflow....socialflow_twitter

478 keer gelezen